به گزارش راه شلمچه، پرسش دیگر: آیا این ۱۴ دستگاه متولی آلودگی هوا، مجموع جلسات چند دهه اخیرشان نتیجه ملموس و قابل ارائه در چارچوب اعداد و ارقام داشته است یا نه؟!
پرسش سوم: آیا می‌توان امید بست که به شرط انتظار در چند سال آینده، نتیجه‌ای از اقدامات ضدآلودگی هوا گرفته شود یا اینکه احتمالاً هر سال اوضاع بدتر خواهد شد؟!
پرسش آخر: اگر بخواهیم به شیوه مهندسی اجتماعی تدریجی معضل آلودگی هوا را حل کنیم و هر مسئله‌ای را به طور مجزا در جای خود چاره‌جویی کنیم، آیا می‌توان مثلاً از کسانی که در هفته گذشته و با شدت گرفتن آلودگی‌ها به کنار دریا رفتند، خواست همان جا بمانند تا شهر سروسامانی پیدا کند؟!
تهران از فردا دوباره آلوده می‌شود، چون بر باد سوار است و باد گاهی می‌وزد و گاهی نمی‌وزد. آلودگی هوا برای شهروندان پرسش‌های زیادی ایجاد کرده است.
به غیر از آنچه در بالا گفته شد، یکی هم اینکه علت اصلی آلودگی هوا چیست؟ آیا آنطور که برخی شایع کرده‌اند، مسئله به تحریم‌ها و صادرات بنزین خوب بستگی دارد یا مطلب چیز دیگری است؟
از فردا هوای تهران دوباره آلوده می‌شود. این را نقشه‌ها و پیش‌بینی‌های هواشناسی می‌گوید. حتی احتمال داده شده که باز هم مدارس تهران و برخی دیگر از شهر‌های صنعتی از فردا دوباره تعطیل شود. این‌ها یعنی تدبیر کنترل‌کننده آلودگی هوا و جلسات ستاد‌ها و ارگان‌های مسئول مثمر ثمر نبوده و همچنان باد و باران است که حرف اول و آخر را در کنترل آلودگی می‌زند. حالا باز هم باید امیدوار بود تا شاید با تعطیل شدن آخر هفته مردم و مسئولان جمیعاً از تهران به شمال بروند و همان‌جا کنار دریا بمانند تا بلکه از آلودگی هوای تهران کاسته شود. همه این‌ها در حالی است که با وجود ۶۴ مصوبه در زمینه آلودگی هوا و مسئولیت مستقیم ۱۴ دستگاه در این باره، تعداد روز‌های سالم پایتخت در امسال، یک ماه کمتر از سال ۹۷ بوده است.
هوای پاک فقط ۲۵ روز!
آلودگی هوا از ابتدای هفته گذشته مدارس بسیاری از شهر‌های کشور در استان تهران، اصفهان، مرکزی، البرز، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، قزوین و قم را تعطیل کرده بود. یکی دو روزی هوا خوب شده بود، اما بنابر پیش‌بینی هواشناسی از اواخر امروز با خروج موج بارشی از آسمان تهران به تدریج آلاینده‌های هوا افزایش پیدا می‌کند و آلودگی هوا دوباره مهمان ناخوانده شهر خواهد شد.
بنا بر آمار بررسی شده تا ۵ دی ماه، تهران از ابتدای سال ۲۵ روز هوای پاک، ۱۹۴ روز هوای سالم، ۵۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و چهار روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است. این در حالی است که در مدت مشابه سال پیش تهران ۱۵ روز هوای پاک، ۲۲۳ روز هوای سالم و ۴۲ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشت؛ بنابراین آمار شاخص کیفیت هوا در سال ۹۷ و ۹۸ نشان می‌دهد تعداد روز‌های سالم در پایتخت حدود یک ماه کاهش یافته است.
از فردا باز هم آلودگی
محمد اصغری، کارشناس هواشناسی با اشاره به پیش‌بینی هواشناسی بر اساس آخرین نقشه‌های هوایی اظهار کرد: بارندگی‌ها از سمت نوار غربی وارد کشور شده و در روز گذشته و طی امروز به سمت مناطق مرکزی ایران در حال حرکت است.
به گفته این کارشناس هواشناسی از بعدازظهر امروز به تدریج شرایط هوا در پایتخت و سایر کلانشهر‌ها تغییر خواهد کرد و دو شنبه دوباره آلودگی هوا میهمان کلانشهر‌ها خواهد بود.
در همین باره عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان اینکه تعطیلی مدارس مبنی بر پایش ۲۴ ساعته شاخص‌های آلاینده هواست، گفت: طبق تصمیم کارگروه اضطراری آلودگی هوا اگر میانگین شاخص آلودگی هوا به بالای ۱۵۰ برسد، مدارس تعطیل می‌شود.
شاهسونی افزود: دیروز شاخص کیفیت هوای تهران ۱۴۵ بوده و شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس است و امروز هم بارش باران و بهبود وضعیت هوا پیش‌بینی شده است، اما طبق نقشه‌های هواشناسی از دو شنبه هوای تهران دوباره آلوده خواهد بود.
تدبیر توئیتری
روز گذشته شهردار تهران رشته توئیتی را درباره اجرای قانون هوای پاک منتشر کرد. پیروز حناچی در واکنش به اظهارات محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران که شهردار را بدون جسارت خطاب کرده بود، گفته است: اگر بی‌قانونی فاحش را «جسارت» بدانیم، می‌پذیرم که شهرداری «جسور» نیستم. کسی که قانون را زیر پا می‌گذارد، جسور نیست قانون‌گریز است. دستیابی به هوای پاک، مقصود قانون است و برای اجرای قانون، نمی‌توان آن را زیر پاگذاشت. جسارت واقعی در ایستادگی برابر بازی با سرنوشت شهروندان است.
پیروز حناچی تصریح کرده است: حرکت در مسیری جز آنچه «قانون» تعیین کرده، نه یک فضیلت، که تکرار اشتباهات گذشته است. باید گفت که تهران این روز‌ها قربانی مستقیم پیروی نکردن از قوانین و قواعد در گذشته است. میثاق ما برای خدمت، قانون است و تعهد ما بر پیروی از آن. توسعه قلمرو عمومی، افزایش فضا‌های سبز در محلات و حریم تهران، تفاهم برای واردات هزار دستگاه اتوبوس گازی یا برقی و تولید هزار و ۵۰۰ اتوبوس داخلی و نوسازی ۴٠هزار موتورسیکلت فرسوده کاربراتوری، احداث بیش از ۳۲کیلومتر خط مترو و ١۵ ایستگاه مترو بخشی از اقدامات شهرداری برای تحقق قانون هوای پاک است.
جلسات ۱۴ دستگاه با مصوبات شصت‌وچهار گانه؛ بدون نتیجه
به‌رغم اظهارات شهردار تهران، اما گویا این جلسات و مصوبات نتیجه درخوری نداشته است و تعطیلی اولین و آخرین «تدبیر» مسئولان در مبارزه با آلودگی است. باید تعطیل کرد تا مردم به شهر‌های شمالی بروند تا بلکه از آلودگی کاسته شود.
به طور مشخص وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، راه و شهرسازی، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان حفاظت محیط زیست، معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی و سازمان صدا و سیما در رابطه با آلودگی هوا وظایف مشخص قانونی دارند، اما هیچ نتیجه درخوری از اقدامات این ۱۴ دستگاه حاصل نشده است.
تمام این دستگاه‌ها موظف شدند با توجه به لزوم اهتمام جدی برای مقابله مؤثر با آلودگی هوا، اقداماتی در زمینه سوخت، خودرو‌های در حال حرکت، منابع ساکن، خودرو‌های نو، نیروگاه‌ها، مدیریت حمل و نقل و تقاضای سفر، پایش و پیش‌بینی هوا، آموزش و اطلاع رسانی و زیرساخت‌های شهری انجام دهند.
همچنین مصوبه‌ای تمام دستگاه‌های اجرایی را مکلف و موظف کرد، تمام مسئولیت‌های محول شده را در زمان‌بندی تعیین شده به نحو مطلوبی اجرا نمایند. برنامه ابلاغی شامل وظایف دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با آلودگی هوا و استاندارد‌های تولید خودرو تا سال ۱۴۰۲ با موافقت دولت و در راستای حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا به ویژه در کلانشهر‌ها است و تمام دستگاه‌های اجرایی موظفند اعتبارات لازم برای تحقق اقدامات موضوع را در بودجه سنواتی خود پیش‌بینی کنند. معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست هم به خبرگزاری فارس گفته است ۶۴ مصوبه با ۱۶ دستگاه برای مدیریت کاهش آلودگی هوا در دستورکار قرار دارد که اجرایی نشده است.
مسعود تجریشی گفته است: طبق تعریف کارگروهی در سال ۹۵ مقرر شد مدیریت آلودگی هوا در سازمان حفاظت محیط زیست انجام شود.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور معتقد است که مینی بوس ۷۱ درصد، اتوبوس ۴۴ درصد و کامیون ۹۴ درصد از گاز‌های تولیدی از جمله اکسید‌های نیتروژن را به همراه دارند و سهم بزرگی در ایجاد آلودگی ایفا می‌کنند.
تجریشی همچنین تصریح کرده است: خودروسازان کاتالیست‌هایی را روی ماشین‌ها نصب کرده بودند که کارکرد واقعی در این راستا نداشته است.
گره کور آلودگی
روز هوای پاک در همین ماه دی است. اما گویا همین ماه دی قرار است آلوده‌ترین ماه سال هم باشد. مسعود تجریشی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تشریح فرآیند فعالیت کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، به ایسنا گفته است: گره کور حل آلودگی هوا در ایران، این است که هر یک از دستگاه‌ها تنها به فکر مأموریت خود هستند، بدون اینکه به اثرات ثانویه اقداماتشان فکری کنند.
تجریشی دی سال گذشته به ایسنا گفته است: مدل و الگوی کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا تا حد بسیاری شبیه به ساختار کارگروه احیای دریاچه ارومیه است، از این جهت که هر دو کارگروه کار نظارتی انجام می‌دهند و پیگیر اجرای مصوبات و سیاست‌ها از طریق گزارش‌گیری از دستگاه‌های مختلف هستند، اما باید تأکید کنم که مدل پیاده شده در کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، مدلی است که کمبود آن به شدت در کشور احساس می‌شود، چون خلأ نظارت بر «جزئیات عملکرد بخش‌های مختلف کشور» از جمله در موضوع نحوه هزینه کرد اعتبارات و بودجه‌ها وجود دارد.
تجریشی تصریح کرده است: اگر بخواهم در مورد عملکرد دستگاه‌ها حرف بزنم باید به یک ایراد و مشکل ریشه‌ای اشاره کنم، اینکه در کشور ما هر یک از ما تنها خودمان را می‌بینیم. هر یک از دستگاه‌ها تنها وظایف خود را مورد توجه قرار می‌دهند. برای مثال اگر یک دستگاه وظیفه رسیدگی به امور کامیون‌داران را دارد، بدون توجه به مسائل جانبی از جمله آلودگی هوا تنها به دنبال جلب رضایت زیرمجموعه خودش است و مشکل همین جاست که دستگاه‌ها تصور می‌کنند اگر کار خود را انجام دهند بدون توجه به عواقب آن، خوب عمل کرده‌اند.
تعطیلی و شمال، اولین و آخرین «تدبیر»
با همه وعده‌هایی که مسئولان داده‌اند و با همه قانون‌هایی که طی چند سال گذشته تصویب شده است، اما وضعیت آلودگی هوای پایتخت و سایر کلانشهر‌ها هر روز بدتر از روز گذشته است. در روز‌های آلوده هم که عملاَ نمی‌شود هیچ کاری کرد جز اینکه جلسه گذاشت و تعطیل کرد و مردم را به طور ضمنی و صریح به خارج از کلانشهر سوق داد. با رفتن مردم از شهر قدری از آلودگی کاسته می‌شود و با رفتن مسئولان هم از شهر لااقل دل‌مان به این خوش است که دیگر جلسات بی خاصیت و تدابیر غیرمفیدی اتخاذ نمی‌شود و نباید به بهبود اوضاع امیدی ببندیم، جز همان که دعا کنیم تا باد و باران بیاید.
چرا بنزین تنها و اصلی‌ترین عامل آلودگی هوا نیست؟
پس از آنکه برخی نوشتند که ایران بنزین خوب را به خارج قاچاق و بنزین بد را که از نفت در پتروشیمی‌ها می‌گیرد، در داخل توزیع می‌کند، عده‌ای بلافاصله به آن جواب دادند که اولاً قاچاق بنزین آن هم در حد ۳۰ میلیون لیتر در روز، خواب و خیال است و ثانیاً خوراک پتروشیمی‌ها گاز و گاز مایع است نه نفت (چه خوب، چه بد).
روابط عمومی شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی نیز اخیراً در مورد کیفیت بنزین اعلام کرد: به‌رغم توضیحات مکرر ماه‌های اخیر پیرامون کیفیت بنزین تولیدی و توزیعی در کشور به ویژه در کلانشهر‌ها اخیراً و به دنبال آلودگی روز‌های گذشته مجدداً ابهاماتی ایجاد شده و حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی موضوعاتی مطرح کرده‌اند.
طبق گزارش منتشر شده از سوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، منشأ بیش از ۸۰ درصد از آلودگی وسایل نقلیه شهر تهران مربوط به کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها گزارش شده که از قضا سوخت مصرفی هیچ‌کدام از آن‌ها بنزین نیست؛ لذا مرتبط دانستن آلودگی هوا با بنزین به طور کامل رد می‌شود.
برخی در روز‌های گذشته نوشتند مشتری‌های بنزین ایران حاضر نیستند بنزین بدون کیفیت از ایران بخرند و دولت برای حفظ مسیر‌های قاچاق خود باید بنزین خوب به آن‌ها بدهد. همین عده مدعی شدند که بنزین بی‌کیفیت از نفتی که در پتروشیمی‌ها تبدیل می‌شود، تهیه شده است!
در پاسخ به این شبهه‌ها باید گفت:
۱ - اصولاً آلودگی هوا ارتباط چندانی به بنزین ندارد و طبق گزارش رسمی انجمن نفت، نقش اصلی را گازوئیل دارد.
۲ - ادعای تولید بنزین بی‌کیفیت از نفت که همین بنزین پتروشیمی است از اساس غلط است، زیرا خوراک واحد‌های پتروشیمی گاز و گاز مایع است و نه نفت!
۳ - بنزین پتروشیمی ایران که گفته شده در دنیا ممنوع است یکی از محصولات پرطرفدار در امارات است که پس از خریداری کردن و افزایش کیفیت آن، مصرف می‌شود.
۴ - درآمد دولت از مسیر صادرات بنزین، ارتباطی به نوع بنزین ندارد، ولی در کل درست است که ایران برای کسب درآمد صادرات بنزین، این حامل انرژی را سهمیه‌بندی کرده است. این موضوع جدیدی نیست.
۵ - هم اکنون صادرات بنزین از طریق بورس انرژی انجام می‌گیرد و قاچاق ۳۰ میلیون لیتر به همین راحتی نیست!
منبع: روزنامه جوان
