به گزارش راه شلمچه، ابعاد مختلف توافق برجام به مرور زمان شفاف‌تر می‌شود و پس از آنکه دستاورد برجام تقریبا هیچ شده‌است و همچنین به پایان دولت روحانی نزدیک می‌شویم طبیعی است تا مخالفان توافق برجام به جزئیات تصویب در مجلس و توافق با کشورهای 5+1 حساس‌تر و دقیق‌تر شوند. به همین منظور رجانیوز با پرداختن به یادداشت اخیر مسئول سیاست خارجی سابق اتحادیه اروپا نوشت: ظریف نه تنها به امضای غربی‌ها اعتماد کافی دارد که به اطمینان خاطر دادن شفاهی آنها نیز بیشتر از توصیه‌های داخلی توجه دارد. این نکته را می‌توان از خاطره جدید اشتون دریافت. یادداشت جدید کاترین اشتون حالا بعد از سال‌ها نشان داده است که چرا ظریف نتوانست آینده برجام را به درستی پیش بینی کند و در جمع بسیاری از کارشناسان روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که اگر ترامپ رئیس جمهور شود از برجام خارج خواهد شد با اعتماد به نفس کاذب ادعا می‌کرد که ترامپ نمیتواند چنین کاری انجام دهد. مسئول سیاست خارجی سابق اتحادیه اروپا حالا خبر داده که نه فقط ترامپ بلکه گزینه‌های دیگر نیز می‌توانستند از این ضعف برجام استفاده کرده و کلید خروج از آن را فشار دهند. اما اشتون با علم به این مساله به دروغ به جواد ظریف قول داده که رئیس جمهور بعدی آمریکا چنین اقدامی نخواهد کرد!
چند روز قبل کاترین اشتون مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در مذاکرات منتج به برجام نقش ویژه‌ای داشت در یادداشتی که در مجله تایم نوشته است توصیه‌هایی را به جوبایدن رئیس جمهور جدید آمریکا کرده و در خلال آن به نکاتی مهم از اتفاقات رخ داده در طی مذاکرات هسته ای و دیدگاه دست‌اندرکاران برجام به توافق هسته ای موجود داشته است.
اشتون در ابتدا از آسان نبودن مسیر برای بازگشت به برجام میگوید: «برای دولت بایدن بازگشت به توافقی که رئیس جمهوری دونالد ترامپ در سال 2018 از آن خارج شد، آسان نخواهد بود.»
وی در ادامه به خاطره ای از نگرانی تیم مذاکره کننده ایرانی در میانه مذاکرات در خصوص آینده برجام با تغییر دولت در آمریکا اشاره میکند.
The Iranians were aware of the hostility; they raised their concerns during negotiations about whether a new administration would honor the agreement. The answer was there was no reason to believe an effective deal would be abandoned
او میگوید: «ایرانی ها هنگام مذاکره نگرانی های خود را درباره اینکه آیا دولت جدید آمریکا توافق را رعایت می کند یا خیر، مطرح کرده بودند. پاسخ این بود که هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنند یک توافقی که «موثر» است و کار می کند، کنار گذاشته خواهد شد.»
این جملات چند نکته مهم دارد:
اول: جواد ظریف از ابتدا به این خلا مهم در برجام که با رفت و آمد دولت‌ها در آمریکا می‌تواند یک توافق بین المللی متزلزل شود آگاه بوده است.
دوم: ظریف با علم به این رخداد نخواسته یا نتوانسته سازوکاری برای جلوگیری از اقدام یکجانبه آمریکا در برجام بگنجاند. او در این خصوص نه با حقوقدانان مشورت کرده و نه اقدامات فنی لازم برای کوتاه کردن زمان بازگشت پذیری ایران به قدرت غنی سازی را در برجام گنجانده تا دولت آمریکا نتواند بدون هزینه از تعهدات خود شانه خانه کند. به عنوان نمونه وجود قسمتی از صدها کیلو اورانیوم با غنای پنج درصد و هزاران کیلو اورانیوم سه و نیم درصد در داخل کشور و تحت نظارت آژانش می‌توانست به عنوان اقدامی واقعی برای جلوگیری از یک جانبه گرایی آمریکا مورد توجه واقع شود.
سوم: تیم مذاکره کننده با وجود مطرح کردن این نگرانی به قول کاترین اشتون اعتماد کرده است. این درحالی است که وی در طول مذاکرات حتی به دلسوزی منتقدین داخلی و مشورت های آنها نیز بها نمیداد.
چهارم: با وجود اینکه ظریف خود نگران خروج آمریکا از برجام بوده این واقعیت را در مقابل دوربین‌ها و کارشناسان رد میکند و ادعا میکند آمریکا «نمی تواند» چنین عهدشکنی را انجام دهد.( فیلم زیر بخشی از نشست بررسی برجام در شورای راهبردی روابط خارجی است که در فاصله ۲۳ تیر تا روز تصویب برجام در مجلس، برگزار شد و در آن کارشناسان حقوق و روابط بین الملل حضور پیدا کردند و از ظریف و عراقچی و ... درباره برجام پرسیدند. در این فیلم وزیر امور خارجه در پاسخ به سوال دکتر فواد ایزدی، تاکید میکند که آمریکا «نمیتواند» از برجام خارج شود و اگر خارج شود مقبولیت خود را از دست خواهد داد!)
مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه به تعریف کلمه «توافق موثر» می‌پردازد و ادعای دروغ خود به ظریف را رد میکند!
Therein lies the problem. For some, “effective” did not include allowing Iran to have a civil programme. For others, it required Iran to change its behavior in the region. Yet others said the agreement or individual parts of it was too short-term: they wanted Iran tied for longer to a non-nuclear future.
او می‌نویسد: «مشکل هم دقیقا در همین مساله نهفته است[که توافق موثر چیست] از نظر برخی، «موثر» شامل موافقت با برنامه غیرنظامی هسته ای ایران نمی شود. از نظر برخی، این مساله مستلزم نیاز به تغییر رفتار ایران در منطقه است. از نظر برخی هم توافق یا برخی بخش های آن خیلی کوتاه مدت هستند و آنها معتقدند ایران باید برای مدت طولانی تری غیر هسته ای بماند.»
به بیان بهتر تفاوت برداشت ها از توافق موثر باعث می‌شود که حاکمان جدید آمریکا از توافق خارج شوند.
البته اشتون به سرعت توضیح میدهد که هدف مذاکره کنندگان همان زمان به تیم ترامپ متفاوت نبوده است و آنها هم به دنبال توافق های موشکی و منطقه ای و خلع سلاح ایران بوده اند.
کاترین اشتون با ذکر این نکته که « باید برجام را توافق اول، و نه آخر، در نظر گرفت»: می‌نویسد: «هرگز قرار نبود توافق سال 2015 نقطه پایانی مذاکرات باشد. این توافق یک نگرانی خاص و ویژه مربوط به برنامه غنی سازی اورانیوم ایران را نسبتا با موفقیت برطرف کرد»
.Position the JCPOA as the first deal, not the last
The 2015 agreement was never meant to be the endpoint for negotiations. It addressed one huge, specific concern—Iran’s uranium enrichment program—and
rather successfully
او اما چرایی به اتمام رساندن پرونده هسته ای بدون مذاکرات موشکی را اینگونه توضیح میدهد که: «ما از موشک های بالستیک و جاه طلبی های منطقه ای ایران، آگاه بودیم؛ اما این(قدرت هسته ای ایران) تخته سنگی بود که در آستانه درب ورودی قرار داشت و باید برای جلوتر رفتن آن را کنار می گذاشتیم!» وی به صراحت باز شدن درب مذاکرات اینچنینی و خالی کردن دست ایران از مولفه های قدرت هسته ای را پله ورود به سایر فشارها معرفی کرده و نشان میدهد که اهداف آنها با ترامپ یکسان بوده است.
All of us were aware of the many other issues that needed tackling, from ballistic missile systems to its ambitions in the region, but this was the boulder in the doorway that had to be moved before we could walk through and solve the rest
وی در پایان نیز به بایدن توصیه میکند که برجام را بر پایه های مستحکم تر ایجاد کند!
