فاجعه توافق ظریف و صالحی!

به گزارش راه شلمچه، متن انگلیسی توافق‌نامه ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی در سوم اسفند 99، در صفحه 10 گزارش رسمی مدیر کل آژانس به کلیه کشورهای عضو شورای حکام  به تاریخ 23 فوریه  2021 (5 اسفند 99) تحت شماره GOV/2021/10  درج گردیده است. این گزارش براساس متن توافق‌نامه مندرج در این گزارش آژانس تهیه و تنظیم شده است.

1. متن توافق نامه از نظر حقوقی مشکلات فراوانی دارد که  به برخی از موارد به شرح ذیل، اشاره می‌گردد:
2. در ابتدای توافق چنین آمده است:

The Atomic Energy Organization of Iran (AEOI) and the International Atomic Energy Agency (IAEA) recalled and reaffirmed the spirit of cooperation and enhanced mutual trust that led to the Joint Statement in Tehran on 26 August 2020, and the importance of continuing that cooperation and trust.

2.1. در مقدمه این توافق آمده است ایران و آژانس در 26 آگوست 2020 برای تقویت اعتماد متقابل منجر به صدور یک بیانیه مشترک در تهران شد و اهمیت ادامه دادن "آن همکاری" و "اعتماد" تاکید کردند.  آن همکاری در بیانیه آگوست 2020 به شرح زیر است:

The International Atomic Energy Agency (IAEA) and the Islamic Republic of Iran (Iran) agreed to further reinforce their cooperation and enhance mutual trust to facilitate the full implementation of Iran’s Comprehensive Safeguards Agreement (CSA) and the Additional Protocol (AP) thereto, which is provisionally applied by Iran since 16 January 2016.

2.2. همانگونه که مشاهده می‌شود ایران و آژانس، در آگوست توافق کرده‌اند که همکاری خود را با "اجرای کامل پروتکل الحاقی" تقویت نمایند.

2.3. طبق قانون مجلس باید همکاری ایران با آژانس در قالب پروتکل الحاقی و فراتر از آن (اقدامات شفاف ساز) متوقف گردد. درحالی که در این توافق بر اهمیت "اجرای کامل پروتکل الحاقی" که در آگوست پذیرفته‌اند، تاکید شده است!

3. در بند بعدی توافق‌نامه آگوست چنین آمده است:

…. Iran and the IAEA reached an agreement on, … Iran is voluntarily providing the IAEA with access to the two locations… the IAEA verification activities to resolve these issues.

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی به یک توافق رسیدند، ... ایران به صورت داوطلبانه به آژانس دستـرسـی  به دو مـکان مورد نظر آژانس می دهد ... آژانس فعالیت های بازرسی، راستی آزمایی برای حل این موضوعات انجام می دهد.

1. بنابراین ایران طبق این بند، آژانس براساس پروتکل الحاقی، همچنان به "فعالیت‌های بازرسی" و راستی آزمایی آژانس در خصوص دو مکان مذکور ادامه خواهد داد.
2. با توجه به پذیرفته شدن لزوم تداوم همکاری در قالب توافق آگوست، ایران کماکان باید به سوالات و درخواست های آژانس در خصوص دو مکان و مسائل دیگری که در این زمینه درخواست می کند، پاسخگو باشد. در صورتیکه بر اساس قانون مجلس، باید هرگونه همکاری با آژانس در این زمینه متوقف گردد. زیرا در خواست های آژانس در مورد این دو سایت در قالب پروتکل الحاقی است.

4. در بند دوم توافق‌نامه سوم اسفند چنین آمده است:

The AEOI informed the IAEA that in order to comply with the act passed by the Parliament of the Islamic Republic of Iran called “Strategic Action to Cease Actions and Protect the interest of Iranian Nation” (The “Law”) Iran will stop the implementation of the voluntary measures as envisaged in the JCPOA, as of 23 February 2021.

سازمان انرژی اتمی به آژانس اطلاع می دهد که به منظور پای بندی به قانون مصوب مجلس شورای اسلامی ایران تحت نام " اقدام راهبردی برای تعلیق اقدامات و حفاظت منافع ملت ایران" (قانون)؛ ایران اجرای اقدامات داوطلبانه آنگونه که در برجام آمده، از 23 فوریه 2021، متوقف خواهد کرد.

در این پاراگراف چندین خطای حقوقیِ خسارت بارِ باورنکردنی رخ داده است:

4.1. اصلاً هیچ‌گونه اشاره‌ای به قانون مصوب مجلس که باید مبنای این توافق باشد نشده است.

4.2. به قانونی اشاره کرده اند که اصلاً وجود خارجی ندارد. به قانون مصوب مجلس تحت عنوان  "اقدام راهبردی برای تعلیق اقدامات و حفاظت از منافع ایران" “Strategic Action to Cease Actions and Protect the interest of Iranian Nation”  اشاره داشته‌اند که تاکنون مجلس شورای اسلامی چنین مصوبه‌ای نداشته است.

4.3. مجلس شورای اسلامی در آذر 99 قانون " اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران" را تصویب نموده است.

5- در متن توافق‌نامه آمده است "به منظور پایبندی به قانون (in order to comply with the act) " ، در حالیکه پای بندی به اجرای قانونی است که وجود خارجی ندارد.

6- در این بند توافق‌نامه آمده است که ایران می‌خواهد اجرای اقدامات داوطلبانه (voluntary measures) مندرج در برجام را متوقف (stop) کند.

6.1. "اقدامات داوطلبانه"‌ای که ایران قصد توقف آن را دارد، در توافق‌نامه درج نشده و نامشخص و مبهم است. صرفاً به صورت کلی آمده است که "ایران می‌خواهد اجرای اقدامات داوطلبانه مندرج در برجام را متوقف نماید".

6.2. در توافق‌نامه تفکیک و درج نشده است که کدام یک از فعالیت‌ها و اقدامات در برجام داوطلبانه و کدام یک از آن‌ها الزام‌آور است تا در آینده با آژانس و یا سایر کشورها دچار اختلاف در تفسیر اقدام داوطلبانه و الزام‌آور نشویم.

6.3. هدف از توافق شفاف‌سازی تکالیف هر یک از طرفین می‌باشد نه ایجاد ابهام برای طرفین. از این رو لازم بود که لیست اقدامات داوطلبانه‌‌ای که ایران قصد توقف آن‌ها را دارد، درج کند.

7- در این توافق هیچ گونه اشاره‌ای به توقف اجرای پروتکل الحاقی و توقف اجرای اقدامات شفاف‌ساز (فعالیت‌های فراتر از پروتکل) نشده است. در حالی که اصل این توافق‌نامه برای تصریح بر توقف این دو موضوع بوده است.

7- در بند بعدی توافق‌نامه سوم اسفند آمده است:

In view of the above and in order for the Agency to continue its verification and monitoring activities, the AEOI and the IAEA agreed:

  "با نظر به موارد فوق و به منظور آن‌که آژانس به فعالیت‌های "بازرسی، راستی‌آزمایی" و "نظارتی" خود ادامه دهد، سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین المللی اتمی در خصوص موارد ذیل توافق کردند:"

7.1. همان‌گونه که مشاهده می‌شود این بند نه‌تنها دلالت بر توقف فعالیت‌های فراتر از پادمان نمی‌کند بلکه برعکس تاکید می‌کند که آژانس فعالیت‌های بازرسی و نظارتی خود را ادامه می دهد.

7.2. ادامه فعالیت های آژانس نه تنها فقط به اقدامات نظارتی ( همانند نظارت از طریق دوربین)، منحصر نشده است بلکه تصریح شده که فعالیت های حضوری بازرسان آژانس در قالب پروتکل نیز ادامه می یابد.

8. در بند یک اجرایی توافق‌نامه سوم اسفند 99  چنین آمده است:

"ایران به اجرای "به صورت کامل" و "بدون محدودیت" توافق نامه جامع پادمان مانند گذشته ادامه میدهد " 

1. That Iran continues to implement fully and without limitation its Comprehensive Safeguards Agreement with the IAEA as before.

8.1. این جمله باید بدین نحو نگارش می شد که ایران از 5 اسفند فقط در چارچوب توافق نامه جامع پادمان به همکاری با آژانس ادامه خواهد داد تا در آینده دچار مشکل حقوقی مانند برجام نشویم.

8.2. اجرای "بدون محدویت" و یا اجرای "بطور کامل" موافقت نامه پادمان (fully and without limitation) تفسیر پذیر است. مرجع تشخیص اینکه کدام اقدام محدویت‌زا و یا کدامیک از فعالیت های ایران کامل است یا کامل نیست، مشخص نیست.نباید از این دو واژه استفاده میشد. اشتباهات در برجام مجددا تکرار شده است از واژگانی استفاده شده که می تواند بعنوان مستمسکی در دست آژانس علیه ایران بکار گرفته شود.

8.3. "بدون محدویت" و یا اجرای "بطور کامل" موافقت نامه پادمان، موضوع اختلاقی موجود در سطح کشورهای عضو با آژانس، در خصوص اینکه آیا پادمان، شامل صحیح بودنcorrectness  و کامل بودن completeness  اظهارنامه های پادمانی کشور می شود را دامن می زند و به نفع آژانس و بر علیه ایران حیطه اقدامات پادمانی ایران را گسترش خواهد داد.

9- باید به صورت صریح یک بند دیگر به متن توافق‌نامه ایران با آژانس اضافه می شد مبنی بر اینکه "ایران بطور کامل اجرای پروتکل الحاقی و اقدامات شفاف سازی مندرج در برجام را از 5 اسفند99 متوقف می‌کند و ادامه نمی دهد". تا جای هیچگونه سوء استفاده و تفسیر به رای آژانس گرفته شود. مومن از یک سوراخ دوبار گزیده نمی شود. در توافقات قبلی ایران با 3 کشور اروپایی و همچنین در برجام از کلمات قابل تفسیر برعلیبه ایران استفاده شد مانند بحث میزان مواد ذخیره مواد شده (stockpile) و میزان نگهداری آب سنگین درایران.  

10- در بند دوم اجرایی توافق‌نامه سوم اسفند 99 همچنین آمده است:

2. To a temporary bilateral technical understanding, compatible with the Law, whereby the IAEA will continue with its necessary verification and monitoring activities for up to 3 months (as per technical annex).

"۲. یک تفاهم فنی دوجانبه موقت، سازگار با قانون، که به موجب آن آژانس به فعالیت‌های ضروری بازرسی و تایید و نظارت خود (طبق فهرست فنی پیوست) برای مدت تا سه ماه ادامه خواهد داد".

 10.1. بند 2 توافق‌نامه نیز اشکالات عمده ای دارد. زیرا بسیار مبهم نگارش شده است.

10.2. در آن به اقدامات فنی اشاره می نماید که سازگار با قانون است.technical understanding, compatible with the Law)) اشاره به الفاظ کلی همانند “سازگاری (compatible)”، تفسیر پذیر است. در هنگام اختلاف، ملاک و معیار تشخیص سازگاری یا عدم سازگاری با قانون کدام است؟چه کسی مرجع تشخیص آن خواهد بود.  

10.3. در این بند نوشته شده که مطابق پیوست فنی(که منتشر نشده است)، آژانس به فعالیت های "بازرسی و تأیید verification" و "نظارتی monitoring " ضروری necessary خود "ادامه (continue)" می دهد. این واژگان قابل تفسیر و بسیار خطرناک است و قابل سوءاستفاده آژانس.

10.4. یعنی فعالیت های گذشته اش در قالب پروتکل و اقدامات شفاف ساز را همچنان ادامه می دهد؟ اگر در جواب گفته شود که این فعالیت ها "طبق فهرست فنی پیوست" انجام می گیرد، و لذا جای نگرانی ندارد. سوال این است که اولا فهرست فنی منتشر نشده است که مشخص شود آیا همانند این توافق‌نامه 3 جمله ای دارای اشکالات متعدد هست یا خیر؟ ثانیا اگر فهرست وجود دارد چرا این واژه ها ذکر شده است؟ صرفا در توافق‌نامه نوشته می شد که فعالیت های مندرج در فهرست انجام میشود.

و اگر منظور از درج این کلمات، انجام اقدامات تحت موافقت نامه پادمان است، که توضیح واضحات است و در جمله بند اول این موضوع ذکر شده است و نباید تکرار گردد. نشانگر آنست درج آنها برای سوءاستفاده کردن است.   

10.5. چرا واژه "بازرسی و تایید" یا راستی آزمایی (verification) ذکر شده؟ راستی آزمایی مستلزم حضور فیزیکی بازرسان در محل تاسیسات و سایت ها می باشد. و بدون حضور بازرسان راستی آزمایی تعهدات معنایی ندارد. همچنین عبارت ضروری (necessary) بیان شده که این عبارت برای کشور الزام ایجاد می نماید و مغایر با مصوبه مجلس است.  اگر منظور فقط موضوع دوربین ها بوده است، چرا فقط از واژه فعالیت مانیتورینگ استفاده نکرده و انجام فعالیت (verification) اضافه گردیده است.

10.6. جمله باید کاملا تغییر می کرد فقط نوشته می شد " فعالیت ذخیره سازی حافظه 4 دوربین، برای مدت 3 ماه، انجام می شود" و با این جمله نیازی به پیوست محرمانه نیز نداشت.

11- در بند سوم توافق‌نامه 3 اسفند 99 آمده است:      

3. To keep the technical understanding under regular review to ensure it continues to achieve its purposes

"۳. مرور منظم این تفاهم فنی با هدف اطمینان از حصول به اهداف آن."

11.1. در بند 3 این توافق نیز به تفاهم فنی آژانس تحت بازبینی منظم دوره ای (regular review)  اشاره شده، که مغایر مصوبه مجلس است. و بیانگر ادامه حضور آژانس در تاسیسات و سایت ها، فراتر از موافقت نامه پادمان است. زیرا اگر تحت موافقت نامه پادمان باشد دیگر نیازی به درج چنین جمله ای نبود.

11.2. همچنین در کلمات یعدی این بند، به موضوع " ادامه دادن " برای دستبابی به اهداف آژانس (continue achieve its purposes) اشاره شده است. کلماتی مبهم و قابل تفسیر که می توان از ان هر تفسیر موسعی را انجام داد.

11.3. عدم اشاره و تاکید بر توقف اجرای پروتکل" و همچنین "توقف اجرای اقدامات شفاف ساز" مندرج در برجام، باعث شده است تا هرگونه تفسیری از این بند و توافق‌نامه میسر شود.

به گزارش رجانیوز، بدیهی است که این توافق‌نامه، نه با سیاست های اعلامی نظام مطابقت دارد و نه با مصوبه شورای عالی امنیت ملی. زیرا هیچیک خواستار توافقی چنین خسارت بار نبوده و نیستند.