به گزارش راه شلمچه، بازار ارز دیروز شاهد ورود دلار به کانال 36 هزار تومانی بود تا در مجموع چهار روز اخیر بیش از دو هزار و 300 تومان افزایش را تجربه کرده باشد. بر این اساس، دلار از حدود 35 هزار و 200 به 36 هزار و 200 تومان رسید. البته در میان وقت سری هم به محدوده 36 هزار و 400 تومان نیز زد که به نظر می رسد تحت تدابیر اندیشیده شده بانک مرکزی قرار گرفت و به سطوح پایین تر عقب نشینی کرد.
چرا دلار اوج گرفت؟
طبق قاعده اقتصاد، تغییر قیمت ها به یکی از دو سوی عرضه و تقاضا مربوط است. آن چه از تحلیل کارشناسان و فعالان بازار برمی آید این است که تقاضای ارز در روزهای اخیر رشد محسوسی یافته است. در این میان، اگر چه برخی رشد نقدینگی را عاملی برای رشد تقاضای ارز می دانند، اما سوالی که در این باره مطرح می شود این است که چرا در ماه های گذشته که رشد نقدینگی نیز ادامه داشت، قیمت ارز با ثبات بود؟
به نظر می رسد در این جا باید به سراغ عامل های بعدی هم رفت و آن تحولاتی است که در حوزه سیاست خارجی پیش آمده است. همان چیزی که در هفته گذشته نمونه آن در خبر پایگاه وال استریت ژورنال درباره ادعای برنامه ریزی ایران برای حمله به عربستان مشاهده شد و در واقع یک نقطه آغاز رشد اخیر نرخ دلار از آن جا نشئت می گیرد.
البته در کنار همه این موارد نباید فرضیه های دیگر نظیر ایجاد تقاضاهای کاذب برای داغ کردن بازار را نیز از نظر دور داشت. دیروز خبرگزاری ایسنا به نقل از مرکز روابط عمومی وزارت اطلاعات اعلام کرد: همزمان با افزایش اقدامات سودجویانه برخی شبکه‌های دلالی در افزایش کاذب تقاضا در بازار ارز و ایجاد جو ملتهب اقتصادی در چند روز گذشته، سربازان گمنام امام زمان (عج) با اقدامات اطلاعاتی خود ضمن شناسایی فعالان غیرمجاز بازار ارز، حساب بانکی بیش از ۲۳۰۰ نفر از این افراد را مسدود کردند و پیگیری قضایی اعمال مجرمانه آن ها را در دستور کار قرار داده اند.
دلار یک‌بار دیگر رکورد زد تا چهارراه استانبول و میرداماد بار دیگر صف‌های طویلی از خریداران ارز را در مقابل صرافی‌ها تجربه کنند؛ در آخرین روزهای هفته گذشته در حالی قیمت هر قطعه اسکناس آمریکایی به ۳۵ هزار تومان رسید و حتی در برخی از ساعات معاملاتی از این مرز عبور هم کرد که در روزگاری که رئیس دولت سیزدهم هنوز بر صندلی ریاست پاستور تکیه نزده بود، یک‌بار در واکنش به افزایش قیمت ارز و در پاسخ به این سوال که خبرنگار پرسیده بود: «اگر رئیس‌جمهور می‌شدید، وضع کشور بهتر از این بود؟»، این‌طور پاسخ داد: «خدا رحم کرد که رئیس‌جمهور نشدم که دلار پنج هزار تومان شود!»؛ آن روزها اما قیمت دلار حتی دو رقمی هم نبود؛ اما حالا برخی پیش‌بینی‌ها حکایت از رسیدن قیمت هر قطعه اسکناس آمریکایی به ۴۰ هزار تومان را هم دارد. این یعنی دلار از آن زمان تاکنون تقریبا هفت برابر گران‌تر شده است.
به گزارش خبرآنلاین، بر اساس مشاهدات میدانی، نرخ هر دلار در آخرین روز هفته به ۳۵ هزار و ۲۴۵ تومان رسید. این رکورد قابل‌توجه در حالی است که در سال‌های گذشته که هنوز این اسکناس وارد مرز ۳۰ هزار تومان هم نشده بود، سکان‌داران اقتصادی بارها وعده رسیدن دلار به نصف قیمت را داده بودند؛ مثلا یک‌بار حجت‌اله عبدالملکی، وزیر سابق دولت رئیسی در زمان دولت روحانی گفته بود: «دولت با ارزپاشی به میزان ۳۰۰ میلیون دلار می‌تواند قیمت دلار را به کمتر از ۱۵ هزار تومان برساند و دو ماه در همان سطح نگه دارد؛ تامین این مبلغ برای بانک مرکزی از آب خوردن آسان‌تر است».
یا حتی بارها وقتی قیمت دلار رو به بالا بوده، خبرگزاری‌های رسمی، از آزاد شدن دلارهای بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی یا سایر کشورهای خریدار نفت از ایران، گزارش داده‌اند؛ اتفاقی که انگار تا به همین امروز قرار نبوده بیفتد تا جلوی رها شدن فنر ارز را بگیرد. برای درک بهتر تغییرات نرخ دلار در دولت‌های گذشته در مقایسه با حالا بد نیست نگاهی به روزی بیندازیم که دولت ابراهیم رئیسی روی کار آمد.
مرداد یکسال پیش بود که دولت سیزدهم روی کار آمد؛ آن‌روزها آمار بانک مرکزی میزان نقدینگی در پایان سال ۹۹ را رقم سه هزار و ۴۷۶ هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان عنوان کرد. بر اساس گزارش منتشر شده توسط بانک مرکزی، حجم نقدینگی در شهریورماه سال ۱۴۰۱ معادل ۳٫۶درصد افزایش یافت و در پایان این ماه به ۵,۵۹۵ هزار میلیارد تومان رسید؛ رقمی که تا پایان امسال در صورتی که با همین سیاست‌ها پیش برود، می‌تواند فاجعه دیگری را رقم بزند. پس از نقدینگی، نوبت به نرخ دلار می‌رسد.
دلار یکی از مهم‌ترین ارزها در کشور ماست که تغییر قیمت آن، اغلب بازارهای داخلی را در اثر شوک تغییر قیمتی، به تلاطم می‌اندازد. دولت یازدهم در شرایطی مسئولیت اجرایی کشور را در دست گرفت که نرخ دلار سه هزار و ۲۰۰ تومان بود، اما در آخرین معاملات روزی که صندلی پاستور تقدیم دولت سیزدهم شد، به حدود ۲۵ هزار و ۲۳۹ تومان رسید؛ این تغییر قیمت دلار از ابتدای دولت یازدهم تا پایان دولت دوازدهم، حکایت از افزایش حدود ۶۰۰ درصدی نرخ ارز دارد؛ یعنی در طول هشت سال، قیمت ارز ۶۰۰ درصد گران‌تر شد. حالا اما یک سال و چند ماه بعد از روی کار آمدن دولت رئیسی، قیمت دلار از حدود ۲۵ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان و حتی فراتر هم رفته؛ یعنی در طول حدود ۱۵ ماه، رشد حدود ۴۰ درصدی؛ معلوم نیست با چنین روندی، قیمت دلار بعد از چهار سال چه نرخی را به خود خواهد دید؟.
افزایش قیمت دلار در دولت رئیسی یکی از موضوعاتی است که در دولت‌های قبل هم بوده و یکی از انتقادبرانگیزترین مواردی بود که بارها مخصوصا در دولت یازدهم و دوازدهم مطرح شد، تا جایی که وقتی رئیسی روی کار آمد، رسانه‌ها به این موضوع بسیار توجه کرده و امیدها به این دولت برای کاهش نرخ گره خورد.
چندی پیش بود که سایت اصول‌گرای مشرق در این‌باره نوشت:«در شرایطی که سال گذشته عده‌ای جوسازی می‌کردند که با رای آوردن آقای رئیسی نرخ دلار افسار پاره می‌کند اما اتفاقات بازار ارز در ۱۲ماه اخیر نشان داد که در بدترین شرایط در یک سال اخیر هم نرخ دلار از سقف تاریخی خود یعنی ۳۲ هزار تومان که در دولت قبل زده شده بود هیچ‌گاه فراتر نرفت.»
حالا اما نرخ ارز از ۳۵ هزار تومان هم فراتر رفته و به نظر می‌رسد سیاست‌های افزایش درآمدهای ارزی همچنان معیوب است. حتی گفته می‌شد که اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی هم حذف شده بود و عده‌ای خیال می‌کردند با این اقدام نرخ دلار بالا می‌رود اما با تدابیر دولت این اتفاق رخ نداد. هر چه هست نرخ دلار در دولت قبل از حدود سه هزار تومان در سال ۹۲ به حدود ۳۲ هزار تومان در سال ۹۹ رسید.
هرچند در پایان دولت قبل به کانال ۲۶هزار تومان برگشت و حتی التهابات بازار ارز در دولت قبل موجب شد تا رئیس دولت مجبور به برکناری رئیس بانک مرکزی شود؛ حالا اما دلار از حدود ۲۵ هزار تومان یکسال و چند ماه پیش به ۳۵ هزار تومان رسیده. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد در صورتی که دلار با همین روند پیش برود، طی مدت هشت سال آینده، قیمت ارز حدود ۲۰۰ درصد رشد خواهد کرد.
