به گزارش راه شلمچه، عملیات رمضان اگرچه به هدف نهایی خود یعنی تصرف بصره نرسید، اما ضربه سنگینی به نیرو‌های زرهی عراق وارد کرد. صدام در دو عملیات الی بیت‌المقدس و رمضان بیش از ۱۰۰۰ دستگاه تانک از دست داد. نیرو‌های پیاده ایرانی هنگام نبرد به سرعت میان تانک‌های عراقی رخنه می‌کردند و با موشک‌های سبک RPG۷ آن‌ها را مورد هدف قرار می‌دادند. همچنین پرسنل ارتش با موشک‌انداز‌های تاو هم رکورد خوبی در شکار تانک‌های بعثی کسب کردند.
مهم‌ترین تانک عراقی که نیرو‌های ایرانی برای اولین بار نبرد با آن را تجربه کردند T۷۲ بود. البته نمونه‌ای که در اختیار ارتش بعث بود، با نمونه‌های استاندارد ارتش شوروی که در خط تماس در اروپای غربی بودند تفاوت فراوانی داشت. زره این تانک‌ها مقاومت کمتری از نمونه‌های شوروی داشتند و سیستم هدف‌گیری آن همچنان از نمونه‌های آنالوگ بود. با این حال همین نمونه اولیه توانست در مقابل حملات راکت‌های سبک مقاومت بیشتری نشان بدهد.
همین عملکرد سبب شد تا بعد‌ها نمونه‌های پیشرفته‌تری از این تانک در اختیار نیرو‌های عراقی قرار بگیرد. چنانچه نیرو‌های ایرانی در عملیات مهمی، چون والفجر ۸ و کربلای ۵ نبرد‌های سنگینی را با تانک‌های T۷۲ به خصوص در یگان‌های گارد ریاست جمهوری تجربه کردند. همین تانک‌ها به همراه نیرو‌های زبده گارد ریاست جمهوری قرار بود در جنگ اول خلیج فارس به جنگ امریکایی‌ها بروند، اما شوارتسکف ژنرال امریکایی زرنگ‌تر از آن بود که نیرو‌های خود را مستقیم به نبرد با زبده‌ترین نیرو‌های عراق بفرستد؛ بمب‌افکن‌های B۵۲ امریکایی که از جزیره «دیه‌گو گارسیا» برمی‌خاستند به صورت تمام‌وقت این یگان‌ها را در نزدیکی شهر ناصریه آنچنان در هم کوبیدند که تمام آن‌ها زمین‌گیر شدند.
عملیات رمضان را همچنین می‌توان نبرد ایران با استحکامات سنگین عراقی‌ها دانست. استحکامات و عوارض ایجاد شده در حد فاصل بصره تا مرز شلمچه قدمتی بیش از جنگ ایران و عراق داشت. همان گونه که رژیم گذشته تلاش می‌کرد با قدرتمندتر کردن لشکر ۹۲ زرهی آمادگی نیرو‌های زمینی را در مقابل عراق بالا ببرد، ارتش عراق نیز استحکامات جدی مانند کانال ماهی را تدارک دیده بود. این کانال در عملیات بعدی از جمله عملیات کربلای ۵ از مهم‌ترین صحنه‌های نبرد بین ایران و عراق بود.
در فاصله عملیات الی بیت‌المقدس تا رمضان، بعثی‌ها بخش دیگری از موانع را در شرق بصره ایجاد کردند. مهم‌ترین استحکامات عراق در این منطقه خاکریز‌های مثلثی شکل بود که با سقوط یکی از اضلاع آن، امکان دفاع و مقاومت از سوی سایر اضلاع این سنگر‌ها فراهم می‌شد.
یکی دیگر از خصوصیات رمضان، انجام آن در تیرماه بود. گرمای بالای ۴۰ درجه در منطقه جغرافیایی جنوب مشقات زیادی برای نیرو‌های ایرانی به وجود آورد. از همین رو تا پایان جنگ اغلب عملیات‌های بزرگ ایران در جنوب در ماه‌های سرد سال انجام می‌شد.
پس از عملیات رمضان بازسازی نیرو‌های زرهی و رزمی عراق اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسید. کمااینکه عراق در آن زمان مشکلات عدیده مالی داشت. طبق گفته «کنت. آر. تیمرمن» عراق از کمبود مواد غذایی رنج می‌برد و گاه در بازار‌های این کشور تا مدت‌ها کره، تخم مرغ و گوشت پیدا نمی‌شد. اما خرید سلاح نیز برای بغداد حیاتی بود. اینجا بود که یکی از شگفت‌انگیز‌ترین همکاری‌های شوروی و امریکا در زمان جنگ سرد رقم خورد. طبق این فرمول عراق می‌توانست اسلحه خود را نقد خریداری کند و غذای خود را قسطی!
خرید نقد نصیب شوروی شد چراکه ۹۵ درصد تجهیزات زمینی این کشور ساخت شوروی بود. از خرداد ۶۱ تا آبان همین سال که عملیات محرم آغاز شد ۴۰۰ فروند تانک T۵۵ و ۲۵۰ فروند تانک T۷۲ از سوی شوروی به عراق داده شد. دولت امریکا نیز در آبان ۱۳۶۱ یک اعتبار ۳۰۰ میلیون دلاری برای صادرات غله و محصولات کشاورزی به عراق فراهم کرد. این امتیاز باعث شد تا عراق بتواند نیروی بیشتری از روستا‌های خود را برای نبرد با ایران اعزام کند.
عملیات رمضان نقطه عطفی چه در سطح تاکتیک‌های جبهه ایران و چه در روابط قدرت‌های حاضر در این نبرد بود. ایران نشان داد مصمم است تا نیل به اهدافش پیش برود و صدام حسین هم می‌تواند به کمک کشور‌های دیگر حساب کند. مسیری که البته به بدهکار شدن عراق و در نتیجه اشتباه راهبردی در اشغال کشور کویت با چراغ سبز ضمنی امریکایی‌ها انجامید.
منبع: روزنامه جوان
