به گزارش راه شلمچه، خانم دکتر مقدمی عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا در این نشست گفت: در این ماجرای تروریستی، ردپای شرکت فناوری تایوانی «گلد آپولو» به چشم می‌خورد که مدعی است در قالب همکاری، به شرکت مجارستانی «بی. ای. سی کنسالتینگ» اجازه داده است تا مدل ویژه‌ای از پیجرهای AR ۹۲۴ را تولید و عرضه کند
در تاریخ 17 و 18 سپتامیر 2024 (27 و 28 شهریور 1403) هزاران پیجر دستی و صدها دستگاه واکی تاکی در لبنان و سوریه در طی حمله اسرائیل منفجر شد. در این حمله 42 نفر از جمله 12 غیرنظامی به شهادت رسیدند و بیش از 3000 نفر زخمی شدند. تعداد بسیار زیادی از قربانیان غیرنظامی بودند. در انفجار پیجرها تنها دارندگان این دستگاهها آسیب ندیدند، بلکه با هر انفجار افراد زیادی متحمل آسیب شدند.
حمله پیجری را میتون از منظرهای مختلف بررسی کرد که یکی از این رویکردها، بررسی آن از منظر حقوق بشردوستانه بینالمللی است. در این زمینه چند نکته باید بررسی شود:
1- نوع سلاح
بند 2 ماده 7 پروتکل اصلاحی دوم به کنوانسیون راجع به برخی سلاحهای متعارف (1996)، انواع خاصی از تلههای انفجاری را ممنوع کرده است: «استفاده از تلههای انفجاری یا سایر دستگاههایی که ظاهراً به شکل اشیاء قابل حمل بیضرر شناخته میشوند اما برای حمل مواد منفجره طراحی و ساخته شدهاند ممنوع است».
بند 4 ماده 2 این پرتوکل تله انفجاری را هر وسیله یا ماده ای میداند که در ظاهر بی ضرر و سالم است اما در عمل بر انفجار و کشتار و ایراد آسیب طراحی و ساخته شده است. دکتر لاما فقیه یکی از اساتید حقوقی و مدیر بخش شمال آفریقا و جنوب و غرب آسیا در دیدهبان حقوق بشر بر این باور است که تلههای انفجاری معمولاً اشیائی هستند که غیرنظامیان بدان جلب میشوند یا به صورت روزانه مورد استفاده غیرنظامیان قرار میگیرد.
برخی اساتید حقوقی بر این اعتقاد هستند که پیجرهای مورد نظر به منظور حمل مواد منفجره ساخته نشدهاند و بنابراین در دایره تعریف این ماده نمیگنجد. اما با توجه به آنکه پیش از دستیابی حزب الله به آن مواد منفجره در آن کار گذاشته شده اتفاقا به نظر میرسد که با ظاهری بیضرر و در عین حال برای ایراد صدمه و آسیب طراحی و تولید شده است. در واقع نوع استفاده حزب الله از این پیجرها برای ارتباطات رادیویی بوده و در عمل ابزاری نظامی نبوده است بنابراین تعبیه مواد انفجاری در آن، مصداق تبدیل آن به دستگاههای مشمول بند 2 ماده 7 است.
اسرائیل و لینان هر دو عضو این پروتکل اصلاحی هستند که هم در زمان مخاصمات مسلحانه بینالمللی و هم مخاصمات مسلحانه غیربینالمللی کاربرد دارد. البته اسرائیل اعلامیهای یکجانبه منتشر نموده و در آن بیان داشته که این پروتکل را در مخاصمات مسلحانه غیربینالمللی اجرا نمیکند. البته این یک حق تحفظ بر روی پروتکل اصلاحی نیست و از این منظر اعلامیه یکجانبه اسرائیل هیچ اثر حقوقی ندارد.
2- مشروعیت اهداف
طبق قواعد حقوق بشردوستانه بینالمللی کلیه افرادی که به صورت مستقیم در مخاصمه شرکت دارند، هدف مشروع برای حمله هستند اما پرسش آن است که هدف انفجار این پیجرها چه کسانی بودند؟ اعضای نظامی حزبالله؟ یا طیفی گسترده از اهداف انسانی؟ فارغ از هدف حملهکننده، در عمل ایراد آسیب و عدم امکان تفکیک میان جمعیت نظامی و غیرنظامی قابل پیشبینی بوده است. در واقع هنگامی که دستگاه انفجاری جای مشخصی ندارد و ممکن است در هر جایی منفجر شود، عملاً هیچ تفکیکی محقق نخواهد شد.
طبق بند 2 ماده 52 پروتکل الحاقی نخست به کنوانسیونهای ژنو، حمله باید مستقیماً علیه اهداف نظامی باشد. همچنین پاراگراف الف-2 بند 2 ماده 52 درباره روشها و ابزارهای حمله و جنگ، طرفین مخاصمه را در انتخاب این روشها و ابزارها به خودداری و کاهش آسیب به غیرنظامیان محدود میسازد.
1- ماهیت اقدام اسرائیل
در ابتدا عده ای با استناد به اینکه اسرائیل از سوی نیروهای خارجی (حزب الله) مورد حمله قرار گرفته ادعا کردهاند که حق دفاع مشروع داشته و این اقدام را نظامی و مشروع جلوه میدهند. اما با توجه به نوع هدف، سلاح به کار گرفته شده، ماهیت اقدامات باید بیان داشت که اتفاقا این یک اقدام تروریستی بوده و از آنجا که اساساً میدان، میدان جنگ نبوده میتوان ان را از مصادیق جنایات جنگی دانست. تعریف جنایت جنگی هم در اسناد بین المللی و هم در عرف بین المللی آمده است. در اساسنامه رم، قاعده 156 حقوق بشردوستانه بینالمللی
بند 2-الف ماده 8 اساسنامه رم جنایت جنگی را مشتمل بر اقداماتی میداند که علیه افراد یا اموال تحت حفاظت کنوانسیونهای ژنو قرار داده است که عبارتند از: کشتار عمدی، شکنجه یا رفتار غیرانسانی مثل آزمایشات بیولوژیک، ایجاد صدمه و آسیب عمدی یا صدمه شدید به بدن یا سلامت، نابودی گسترده اموال که توجیه ضرورت نظامی ندارد و به صورت غیرقانونی و به غلط انجام شود و ...
همچنین در بند 2-ب مصادیق دیگری برمیشمرد: حمله مستقیم به جمعیت غیرنظامی، حمله به اهداف غیرنظامی، حمله و بمباران با هر وسیله ای به شهرها، روستاها، ساختمان ها و اقامتگاه ها که بی دفاع هستند و هدف نظامی نیستند و ...
بنابراین اقدام اسرائیل را باید بدین نحو تحلیل کرد:
1.نقض اصل تفکیک
2.ارتکاب اقدام تروریستی علیه جمعیت غیرنظامی (در این ماجرای تروریستی، ردپای شرکت فناوری تایوانی «گلد آپولو» به چشم می‌خورد که مدعی است در قالب همکاری، به شرکت مجارستانی «بی. ای. سی کنسالتینگ» اجازه داده است تا مدل ویژه‌ای از پیجرهای AR ۹۲۴ را تولید و عرضه کند)
3.ارتکاب جنایت جنگی
4.نقض قواعد کنوانسیون چهارم ژنو
5.نقض پروتکل اصلاحی کنوانسیون سلاح های متعارف
قانعی ریاست اداره توسعه تعهدات حقوق بشر وزارت امور خارجه در این نشست با بیان ساختار مکانیزم‌های بینالمللی عنوان کرد که سازوکارهای که در سازمان ملل مانند کارگروه منع تبعیض علیه زنان و گزارشگرویژه خشونت علیه زنان و کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان هست که به لحاظ حقوقی و ساختاری مکانیزه های بینالمللی هستند که در رابطه با بحث زنان نظاره گر و دیدهبان در موضوع حقوق بشر هستند.
در ارتباط با موضوع فلسطین یک گزارشگر کشوری در برای بررسی نقض‌ها با موضوعات حقوق بشردوستانه بینالمللی و حقوق بین‌الملل را داریم و کنوانسیونهای چهارگانه ژنومشخصادر خصوص رصد موارد نقض در سرزمین‌های اشغالی فلسطین را داریم.
باوجود گزارشگران متعددی که در مورد نقض حقوق بشر داشتیم که آخرین آنها خانم فرانچسکو آلبانز هستندکه بررسی و پایش موارد نقض‌های حقوق بشری و گزارش دهی به صورت ادواری در خصوص غیرنظامیان به شورای حقوق بشر در ژنو و کمیته سوم سازمان ملل در نیویورک رو برعهد دارندو امسال تمرکز قطعنامه‌های سازمان ملل بر خشونت علیه زنان در رابطه با پلتفرم‌های دیجیتال و فضای مجازی است.
اما متاسفانه با وجود این سازوکارها و تشدید جنایات رژیم صهیونیستی بویژه در موضوع زنان سازمان ملل کمیته ویژه تحقیق در مورد فلسطین ایجادکرد که در مارس 2021 این کمیسیون توسط قطعنامه ایجاد شدکه موارد نقض حقوق بشر مثل حقوق زنان و کودکان،حمله به مراکز غیرنظامی و بیمارستان‌ها و نقض‌های حقوق بین‌الملل و حقوق بشر بینالمللی را رصد و گزارش میکند.
کمیسر عالی سازمان ملل مرتب بعد از حوادث 7 اکتبر حدود 40 گزارش و بیانیه مطبوعاتی گزارش کردهاند و شاهد نسل‌کشی و پاکسازی منطقه‌ی فلسطین از ساکنان واقعی منطقه است اما متاسفانه بحث ناکارآمدی این سازوکارهای بینالمللی بحثی است که موجب رنج بشریت شده و در عمل شاهد کشتارو قتل عام هزاران زن و کودک فلسطینی هستیم و در مجامع بینالمللی موضع‌گیری‌های کارآمدی صورت نمی‌گیرد.چون حمایت‌های آمریکا از رژیم صهیونیستی در شورای امنیت به عنوان نهاد حافظ صلح و امنیت،در صورت تصویب قطعنامه با وتوی آمریکا مواجه میشوند. وبا وجود تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورها در سطح بینالمللی و سازمان‌های همکاری اسلامی متاسفانه به دلیل سیطره نظام سلطه و حمایت بی‌قید و شرط آمریکا از اسرائیل به نتیجه نمی‌رسد..
