به گزارش راه شلمچه، گام‌های بلندی که چینی‌ها برای افزایش نفوذ خود در حیاط خلوت سنتی امریکا برداشته‌اند، یک خطر امنیتی برای واشنگتن محسوب می‌شود. بی‌دلیل نبود جو بایدن چندی پیش در کنفرانس امنیتی مونیخ، در سخنان خود از بازگشت «ائتلاف ترنس آتلانتیک» خبر داده است. این راهبرد کاخ سفید در برابر چالش‌های به وجود آمده به ویژه با قدرت‌گرفتن ائتلاف روسیه و چین در مرز‌های جنوبی ناتو در دریای مدیترانه در پیش گرفته شده است. در گزارش مؤسسه نیو آمریکن سکوریتی اعلام شده که تأثیر اتحاد روسیه و چین در برابر غرب، بسیار فراتر از مجموع سهم هر یک از آنهاست. ائتلاف ترنس آتلانتیک باید محاسبات خود را در حوزه دریای مدیترانه مورد بازنگری قرار دهد تا با چالش‌های فراروی مقابله کند که این اقدام با دشواری‌های زیاد و تنش‌های ژئوپلتیک روبه‌رو خواهد بود.
در ماه ژانویه گذشته، ترکیه و یونان گفتگو‌های خود را برای حل و فصل اختلافات بر سر اکتشاف نفت و گاز و تعیین مرز‌های دریایی میان دو کشور در آب‌های مدیترانه آغاز کردند. پس از کاهش حضور و افول نقش‌آفرینی ایالات‌متحده در شرق مدیترانه، شاهد خلأ قدرت و افزایش تنش‌ها در در این منطقه هستیم. با مخالفت اتحادیه اروپا برای پیوستن ترکیه و بازگشت روسیه به شرق مدیترانه و به عنوان یک قدرت نظامی و اقتصادی تأثیرگذار، مهره‌های بازی در این دریا تغییر کرده‌اند. مردان یخی پس از چند دهه حضور نداشتن در عرصه جهانی به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این بار با قدرت خود در مناطق پر زد و خورد دنیا از دریای سیاه تا شرق مدیترانه و سوریه تا لیبی حضور یافته‌اند.
ورود چین
توازن قدرت جهانی با حضور چین به عنوان یک بازیگر جدید تا حدودی بر هم خورده است. پکن پس از اعلام اجرای طرح یک کمربند، یک جاده یا راه ابریشم جدید در سال ۲۰۱۳ میلادی به تدریج در حال افزایش سرمایه‌گذاری و تقویت روابط خود با دولت‌های مدیترانه است. چینی‌ها با خرید بنادر این منطقه، هم اکنون بیش از ۱۰درصد ظرفیت ترمینال‌های کانتینری اروپا را در اختیار دارند. آن‌ها چند توافق نیز با دولت‌های شمال آفریقا برای توسعه زیرساخت‌های راه ابریشم جدید امضا کرده‌اند. در ژوئن سال ۲۰۱۹ میلادی، شهر حیفای اسرائیل قراردادی ۲۵ ساله با شرکت چینی شانگ‌های اینترنشنال پورت گروپ امضا کرد تا یک بندر دریایی در سواحل مدیترانه توسط چینی‌ها ساخته و در یک دوره ۲۵ساله مدیریت شود. سرمایه گذاری تجاری چینی‌ها را نمی‌توان به عنوان یک تهدید ارزیابی کرد. آن‌ها در چارچوب پروژه ۴تریلیون دلاری راه‌ابریشم جدید بسیاری از زیرساخت‌ها و شبکه حمل و نقل کشور‌های مختلف را در جهت اتصال به یکدیگر نوسازی و توسعه داده‌اند.
نکته مهم این است که با این سرمایه‌گذاری‌ها، شاهد توسعه نفوذ پکن در منطقه خاورمیانه خواهیم بود. از سوی دیگر، یک بازیگر جدید در رقابت‌های بین‌المللی برای دستیابی به منافع بیشتر در دریای مدیترانه پدید خواهد آمد. افزایش همکاری‌ها میان چین و روسیه در آب‌های مدیترانه به پیچیدگی محاسبات منجر شده است. ایجاد این ائتلاف جدید میان مسکو و پکن به کاهش هزینه‌ها و افزایش اثربخشی اقدامات دو طرف منجر می‌شود. در صورت آغاز زد و خورد نظامی میان روسیه و ایالات متحده، چینی‌ها با داشتن چند بندر در سواحل مدیترانه و داشتن روابط قدرتمند با مسکو، مانعی بر سر اجرای عملیات نیرو‌های امریکایی خواهد بود. هم‌افزایی روسیه و چین می‌تواند منافع امریکایی‌ها و اروپایی‌ها را در مدیترانه تضعیف کند. رهبران روسیه و چین می‌توانند در کنار یکدیگر از قدرت و نفوذ بیشتری در جهت دستیابی به منافع خود برخوردار شوند. مثلاً روسیه حضوری فعال در قبرس از زمان اتحاد جماهیر شوروی تاکنون دارد. آن‌ها از خلأ قدرت پدید آمده پس از خروج امریکایی‌ها از منطقه استفاده کرده‌اند. در غیاب ائتلاف ترنس آتلانتیک، رهبران کرملین در اختلافات مرزی میانه قبرس، یونان و ترکیه بر سر اکتشاف منابع انرژی آب‌های مدیترانه نقش‌آفرینی کرده‌اند.
قدرت اقتصادی
چینی‌ها نیز از فرصت حضور نداشتن امریکایی‌ها و متحدان اروپایی در قبرس برای تحقق منافع خود بهره برده‌اند. پس از آغاز همه‌گیری ویروس کرونا در اروپا، سفیر چین در قبرس در گفتگو با رسانه‌ها از انتقال نخستین محموله کمک‌های اهدایی چین به این کشور خبر داد.
اگر دولت‌های غربی از قدرتی برابر با ائتلاف روسیه و چین در مدیترانه برخوردار باشند، ممکن است شاهد آغاز برخورد نظامی میان دو طرف باشیم. هم‌افزایی روسیه و چین نیاز به قدرتمندشدن ائتلاف ترنس آتلانتیک را بیش از گذشته نشان می‌دهد. رهبران واشنگتن و اتحادیه اروپا باید سیاست اتحاد راهبردی را برای رقابت با فناوری، انرژی پاک و هوش مصنوعی چین در پیش بگیرند. یک اروپای قدرتمند‌تر می‌تواند خلأ فقدان نقش‌آفرینی امریکای ضعیف شده را پر کند.
جو بایدن باید روابط دوجانبه خود با دولت‌های اروپایی را در منطقه مدیترانه بیش از گذشته توسعه دهد. مثلاً امریکایی‌ها می‌توانند با افزایش سرمایه‌گذاری در یونان، با نفوذ چینی‌ها در این کشور مقابله کنند. اینک دامنه جنگ تجاری پکن و واشنگتن که از دوره ترامپ آغاز شده به کشور‌های مختلف کشیده شده است. در سپتامبر ۲۰۲۰ میلادی، سفیر ایالات متحده در یونان از سرمایه‌گذاری کشورش در بنادر یونان برای اهداف تجاری منطقه‌ای و امنیتی خبر داده بود. سرمایه‌گذاری دولت امریکا در این حوزه‌ها می‌تواند به گزینه‌ای برای رقابت با سرمایه‌گذاری‌های دولت‌های روسیه و چین در منطقه تبدیل شود. او گفته بود: رهبران واشنگتن و بروکسل باید گام‌های اثربخش‌تری برای حفظ اقتدار و توانمندی‌های ناتو در منطقه مدیترانه بردارند. ناتو در دوره ترامپ بیش از همیشه تضعیف شد و شاهد اختلاف نظر‌های گسترده‌ای میان امریکایی‌ها و دولت‌های اروپایی در آن دوره بوده‌ایم. تنش‌های میان ترکیه و ایالات متحده از سال‌ها پیش آغاز شده و خرید سامانه دفاع هوایی اس ۴۰۰ از سوی آنکارا بر همکاری‌های نظامی دو کشور تأثیر منفی بر جای گذاشته است. اختلافات مرزی میانه ترکیه یونان و قبرس در سال ۲۰۲۰ میلادی باعث تنش‌های زیادی در منطقه مدیترانه شده است. اروپایی‌ها تمایل زیادی به بهبود روابط خود با ترکیه دارند. مسائل گمرکی و آینده میلیون‌ها آواره ساکن در در این کشور از اهمیت بالایی برای بروکسل برخوردار است. ناتو باید حضور ناو‌های خود را در آب‌های دریای مدیترانه و دریای سیاه افزایش دهد تا با تهدید ناوگان دریایی و زیردریایی دولت‌های روسیه و چین مقابله کند. ناتو باید برای حفظ امنیت زیرساخت‌های موجود در مدیترانه و خطوط تجارت دریایی، گام‌های اثربخش تری بردارد. استفاده نظامی چینی‌ها از بنادر تجاری این منطقه باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد. با اتحاد مسکو و پکن در این منطقه، معماری امنیتی ترنس آتلانتیک باید بهبود یابد. جو بایدن در سخنان خود از تعهد به تقویت ائتلاف ترنس آتلانتیک سخن گفته است. رهبران اروپا و امریکا باید از پنجره فرصت‌ها برای تعامل بیشتر استفاده کنند. اتحاد ترنس آتلانتیک قدرتمند، پیش نیاز رویارویی با ائتلاف روسیه و چین در آب‌های مدیترانه و فراسوی آن خواهد بود.
منبع: روزنامه جوان
