راه شلمچه، یادداشت حسین امیر عبدالهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران؛
دولت سیزدهم، تعامل سازنده با جهان بویژه شرکا و دوستان آسیایی را در پرتو سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند در دستور کار خود دارد. چین به عنوان کنشگر نوظهور اقتصادی، در حال تأثیرگذاری و نفوذ فزاینده در نظام بین‌الملل است. جایگاه چین در تجارت، سیاست و امنیت بین‌الملل سبب شده حتی رقبای این کشور نتوانند همکاری با چین و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن را نادیده بگیرند. چین شریک نخست تجاری ایران و حدود 120 کشور جهان است و با گذشت 10سال از مطرح شدن ابتکار کمربند- راه، مشارکت ایران و حدود 150 کشور جهان را در این ابتکار جلب نموده است. چین به عنوان عضو دائم شورای امنیت، نقش مهمی در سازمان ملل و نهادهای تخصصی آن دارد و توانسته با ایجاد و تقویت ترتیبات چندجانبه در سطح منطقه، همگرایی و تأمین منافع مشترک را در سایه چندجانبه گرایی با شرکای خود به شکل نهادمند پیگیری نماید.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور اهل گفت‌وگو و تعامل، برای تحکیم پیوندها با دوستان بویژه در سطح منطقه، همسایگان و در آسیا اولویت قائل است.
ایران تقویت فضای مفاهمه و گفت‌وگو در سیاست خارجی را زمینه‌ساز شناسایی اشتراکات، افزایش احترام متقابل و فائق آمدن بر اختلاف دیدگاه‌ها می‌داند. توجه ویژه به مراودات و تبادل هیأت بلندپایه با کشورهای همسو از جمله چین با این نگرش صورت می‌گیرد که شناخت متقابل از یکدیگر و درک و احترام دو سویه افزایش یابد و منافع مشترک با اراده قاطع و خلل‌ناپذیر دنبال شده و همکاری در چشم‌اندازی کلان و بلندمدت ارتقا یابد. ایران و چین در سال‌های اخیر با گسترش مراودات، شناخت و فهم متقابل از یکدیگر را ارتقا داده‌اند و این شناخت و فهم، کوشش دو کشور را بر تحکیم همکاری براساس نگرش و منافع مشترک متمرکز کرده است.
نمود عینی شکل‌گیری این فضای مفاهمه را باید در جهش معنادار دیدارها و گفت‌وگوهای سطح بالا در دولت سیزدهم میان ایران و چین دید. از آغاز دولت سیزدهم رؤسای محترم جمهور تاکنون 3 بار با یکدیگر در قالب گفت‌وگوی حضوری و تلفنی افق کلان روابط را ترسیم نموده‌اند، اینجانب و همتای چینی خود نیز در همین مدت 14 بار به صورت حضوری، وبیناری و تلفنی درخصوص مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظر نموده و آخرین وضعیت پیشبرد برنامه همکاری جامع 25 ساله را مرور کردیم. وزارت امور خارجه مسئولیت نظارت بر اجرای برنامه 25 ساله را برعهده دارد اما به سبب محدودیت‌های سفر به چین ناشی از سیاست‌های قرنطینه‌ای کرونا، نقش مضاعفی را نیز برای پیشبرد همه‌جانبه همکاری‌ها از جمله در زمینه دیپلماسی اقتصادی دولت در تعامل با چین برعهده گرفت که خوشبختانه ثمرات آن در سفر جاری در قالب امضای اسناد اقتصادی به ثمر خواهد نشست.
خرسندیم که با رفع محدودیت‌های قرنطینه‌ای برای سفر به چین، تبادلات هیأت‌های بخش‌های دولتی و خصوصی به سرعت به مدار پیشین باز خواهد گشت و عقب‌ماندگی احتمالی ناشی از ارتباطات غیرحضوری به سرعت جبران خواهد شد. دو کشور با ارتقای روابط به مشارکت جامع راهبردی و امضای برنامه همکاری جامع 25 ساله توانسته‌اند گام بلندی در تقویت همکاری‌های عمل‌گرایانه بردارند و مناسبات بین خود را صرف‌نظر از شرایط متغیر جهانی در افقی بلندمدت و باثبات قرار دهند. طرفین اراده‌ای قاطع برای حفظ و گسترش روابط دارند و بر تقویت بدون محدودیت پیوندهای متقابل تأکید کرده‌اند. این تمایل و تصمیم، با عزم راسخ طرف چینی برای تقویت دوستی و روابط راهبردی با ایران و استمرار همکاری نزدیک در قالب‌های دو و چندجانبه پاسخ داده شده است. سال 1400 به عنوان پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک ایران و چین به نقطه عطفی در روابط دوجانبه بدل شد؛ برنامه همکاری جامع در این سال امضا و اجرایی شدن آن آغاز شد و تأثیر مثبت این برنامه در رشد چشمگیر تجارت دو کشور در این سال نسبت به سال قبل از آن مشاهده شد.
می‌توان امیدوار بود با توجه به ظرفیت‌های فراوان دو کشور و اجرای توافقات حاصله در جریان سفر رئیس جمهور محترم در حوزه‌های فرهنگی، گردشگری، علم و فناوری، ترانزیت، تجاری، کشاورزی و گمرکی؛ همکاری اقتصادی ایران و چین از طریق انتقال تجارب و فناوری‌های مرتبط تعمیق و تجارت دوجانبه تسهیل شود. همچنین شاهد جهش صادرات محصولات غیرنفتی به چین خواهیم بود که نتایج مثبتی همچون افزایش تولید ملی و اشتغال‌آفرینی را برای اقتصاد ایران به همراه خواهد داشت.
ایران و چین به منزله دو کشور مستقل و بر مبنای دیدگاه‌های مشترک در قبال روندهای بین‌المللی، زمینه‌های متنوعی برای همفکری، همکاری و حمایت متقابل از یکدیگر دارند. دو کشور با یکجانبه‌گرایی مخالفت نموده و تلاش برای دخالت در امور کشورهای مستقل به بهانه دفاع از مفاهیم والا و جهانشمول را نکوهش کرده‌اند. دو کشور تأکید دارند که حق توسعه و برخورداری از علوم و فنون در انحصار هیچ کس نیست و نمی‌توان با تحریم و تسری صلاحیت قضایی داخلی به خارج، راه پیشرفت ملت‌ها را مسدود کرد. دو طرف تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه را به رسمیت نمی‌شناسند و با نادیده گرفتن زیاده‌خواهی برخی بازیگران در عرصه بین‌المللی، همکاری خود را صیانت بخشیده و گسترش داده‌اند.
همچنین نگاه مشترک ایران و چین مبنی بر اینکه در جهان به هم پیوسته کنونی امروز نمی‌توان صلح، توسعه و امنیت یک کشور را به هزینه دیگران تأمین کرد، طرفین را به تقویت همگرایی در قالب ترتیبات چندجانبه و تأکید بر نقاط مشترک و احترام به تفاوت‌ها به منظور صیانت از ثبات، صلح و فهم متقابل سوق داده است.
بر اساس همین دیدگاه، همکاری ایران و چین در سازمان‌ها و ترتیبات بین‌المللی و منطقه‌ای تقویت شده است. ایران از حمایت چین در پیوستن به سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو ثابت برخوردار شد و از نگاه مثبت چین به گسترش اعضای بریکس استقبال و آمادگی خود را برای پیوستن به آن اعلام کرده است.
همچنین در چارچوب سازمان‌های تخصصی سازمان ملل، حمایت متقابل ایران و چین مستحکم‌تر از قبل استمرار می‌یابد. همکاری دو کشور در چهارچوب نهادهای بین‌المللی مانع تحمیل دیدگاه یکجانبه‌گرا و مداخله‌جویانه شده و درک جهانی را از نیاز به ترتیبات چندجانبه جدید مبتنی بر واقعیات روز و متناسب با نیازهای اعضای جامعه جهانی افزایش داده است.
دو کشور تحول کیفی در مناسبات جهانی را دنبال می‌کنند تا از نارسایی‌ها و کاستی‌های نظم موجود بکاهند و منافع جمعی کشورها را از طریق مشارکت آنها در تحقق اهداف توسعه و حفاظت از صلح و امنیت جهانی تأمین کنند.
ایران و چین تأکید دارند که برای گسترش همکاری و تحکیم پیوندهای دوجانبه در عرصه‌های مختلف تجاری، سیاسی، فرهنگی و ارتباطات مردمی اراده خلل ناپذیر دارند و گسترش همکاری دو کشور را نه تنها علیه طرف‌های ثالث نمی‌دانند، بلکه آن را زمینه‌ساز تقویت همگرایی منطقه‌ای و تسهیل‌کننده تأمین منافع دیگر کشورها قلمداد می‌کنند. ایران و چین همچنین با اهمیتی که برای حفظ و گسترش روابط دوجانبه در بلندمدت قائلند، به طور مستمر تصریح کرده‌اند که اجازه نخواهند داد روابط‌شان با کشورهای ثالث بر همکاری راهبردی دو کشور تأثیر منفی بگذارد. با آنکه روابط ایران و چین مخالفانی در سطح بین‌المللی دارد و مخالفان می‌کوشند با ایران هراسی یا چین هراسی، روایت مورد نظر خود را رواج دهند، تهران و پکن روایت مبتنی بر واقعیات را ترویج می‌کنند. ایران و چین به مثابه دو کشور صلح‌دوست، ارتقای همکاری و همگرایی در مناطق خود را با جدیت دنبال می‌کنند.
دو کشور ضمن مقابله با تلاش بازیگران فرامنطقه‌ای برای هراس‌افکنی در غرب و شرق آسیا، ذهنیت جنگ سردی و ائتلاف‌سازی‌های غیر سازنده و تنش‌زا را از پدیده‌های منسوخ و نارسایی می‌دانند که باید با ابتکارات و ائتلاف‌های جدید جایگزین شود.
دو کشور برداشت‌ها و نظرات مشترکی درخصوص چالش‌های جهانی دارند و اقدام جمعی در مقابله با چالش‌هایی مانند تغییرات آب و هوایی و رعایت حقوق بین‌المللی و اصول انسانی و اخلاقی در حل و فصل چالش‌ها را مورد تأکید قرار داده‌اند. جمهوری اسلامی ایران از موضع و نقش مثبت چین در مذاکرات رفع تحریم‌ها قدردانی و تأکید کرده چنانچه طرف غربی رویکردی واقع‌بینانه را در پیش گیرد، توافق در دسترس خواهد بود. چین می‌تواند با یادآوری تعهدات کشورهای غربی، از آنها بخواهد در مسیر درست و واقع‌بینانه حرکت کنند. در این سفر ، حدود ۲۰ سند همکاری امضا شد که نتایج ملموس خود را در حیطه‌های گوناگون نشان خواهد داد.
در حوزه اقتصادی، با توجه به ویژگی تکمیل‌کنندگی اقتصاد و بازار ایران و چین ظرفیت‌های بیشتری برای گسترش همکاری در بخش‌های تجاری، ترانزیت، انرژی‌های فسیلی و تجدیدپذیر و سرمایه‌گذاری و تولید مشترک فراهم آمد. این ظرفیت‌ها در کنار عرصه‌های متنوع برای تعمیق دوستی دو ملت صاحب تمدن کهن آسیایی، از جمله در زمینه‌های فناورانه، علمی و آموزشی، ورزشی، گردشگری و فرهنگی مورد توجه ایران و چین قرار گرفت که امکان تحقق الگویی درخشان و ماندگار در همکاری دو کشور را در آغاز نیم قرن دوم روابط مهیا کرد. سفر موفقیت آمیز رئیس جمهور محترم به چین و چشم‌اندازی که رؤسای محترم جمهور برای همکاری‌های آتی توافق و ترسیم نمودند، نویدبخش تعمیق مشارکت جامع راهبردی و روند مناسب اجرای برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله در راستای منافع دو ملت است.
راجع به سخنان وزیر، ضرب المثل دوستی راجع به ایشان و خیالاتشان راعرض می کنم که با توجه به رفتار واقعی چین و روسیه و حتی اروپا تطبیق مینماید:
بزک نمیر بهار میاد
کمبوزه با خیار میاد.
..
اصولا" در عالم سیاست دوستی و دشمنی پایدار وجود نداشته و بر حسب زمان و شرایط کاملا تغییر می کنند و....