به گزارش راه شلمچه، هیات دولت در نهم مرداد سال ۱۳۹۸ با پیشنهاد بانک مرکزی برای حذف چهار صفر از پول ملی و نمایندگان مجلس نیز در اردیبهشت سال گذشته موافق کردند که طبق گفته رئیس کل بانک مرکزی براساس ماده واحده مصوب مجلس، بعد از اقدامات اجرایی مورد نیاز، واحدپول ملی جدید «تومان» می‌شود که معادل ۱۰.۰۰۰ «ریال» جاری خواهد بود و هر یک «تومان» نیز معادل ۱۰۰ «قران» خواهد شد.
اخیرا اسکناس‌های جدید هزار تومانی رونمایی شد. در قسمت بالای این اسکناس‌ها صفرها کمرنگ نمایش داده شده است و در قسمت پایین اسکناس، صفرها کاملا حذف شده است.
بدین ترتیب احتمالا دارد بزودی دولت در یک اقدامی برای تغییر نظام پولی کشور 4 صفر را حذف کند.
تاریخچه حذف پولی کشورها را در زیر می‌خوانید.
حذف ۱۲ صفر در آلمان
یکی از قدیمی‌ترین کشورهایی که از این روش استفاده کرده آلمان است. آلمان در دوران جمهوری وایمار در سال‌های ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۳ تورم بسیار شدیدی را از سر گذراند. در نوامبر ۱۹۲۳ میلادی، ارزش هر دلار آمریکا معادل با ۲/ ۴ هزار میلیارد مارک آلمان بود.
با افزایش تورم ؛ آلمان به سرعت سراغ چاپ اسکناس‌های جدید رفت. اسکناس ۵۰ هزار مارکی در سال ۱۹۲۲ چاپ شده بود و وقتی دیدند این اسکناسِ درشت هم کفاف معاملات را نمی‌دهد در سال ۱۹۲۳ اسکناس ۱۰۰ هزار میلیارد مارکی نیز چاپ شد.در سال ۱۹۲۳ دولت آلمان به سراغ حذف ۱۲ صفر از پول خود رفت و با معرفی یک واحد پولی جدید به نام «رنتن مارک» یکی از مهم‌ترین نمونه‌های حذف صفر از پول کشورها رقم خورد.
برزیل رکورددار حذف صفر
برزیل در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی به یکی از سنگین‌ترین تورم‌های آن دوره در دنیا دچار شد، به‌گونه‌ای‌که پول ملی این کشور ماهانه ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزش خود را از دست می‌داد. پیش از آن از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۲ پول ملی برزیل دو بار تغییر نام پیدا کرده بود. در سال ۱۹۶۷ میلادی برای اولین بار سه صفر از پول ملی برزیل با نام Cruzeiro حذف و این پول به Cruzeiro Noro تبدیل شد. با این وجود برزیل نتوانست در کنترل تورم موفق عمل کند و تا سال ۱۹۸۱ تورم این کشور بار دیگر به ۱۵۱ درصد رسید. در این میان بار دیگر سه صفر از پول ملی برزیل حذف شد.
در سال ۱۹۸۹ بار دیگر تورم برزیل افزایش یافته و به هزار و ۴۳۱ درصد رسید. در این هنگام بار دیگر دولت برزیل اقدام به حذف صفرهای بازگشته همراه با تغییر نام پول ملی کرد. در سال ۱۹۹۳ زمانی که تورم این کشور در مرز ۲ هزار درصد قرار داشت بار دیگر حذف سه صفر اعمال شد. این بار دولت توانست در مهار تورم توفیقاتی کسب کند. با این حال برزیل همچنان یکی از گران‌ترین کشورهای آمریکای‌لاتین به حساب می‌آید. از سال ۱۹۳۰ تاکنون طی شش مرحله ۱۸ صفر از پول ملی برزیل حذف شده است و هشت بار نیز نام واحد پولی این کشور تغییر پیدا کرده است.
فرار از بیماری هلندی
ورود منابع درآمدی غیر منتظره از محل استخراج گاز، اقتصاد هلند را با تورم پیش‌بینی نشده‌ای در دهه ۶۰ میلادی روبه‌رو کرد. دولت مجبور به چاپ اسکناس‌های درشت شد تا بتواند پاسخگوی نیاز مبادلات مردم باشد. در همین حال تورم نیز از مرز ۱۰۰ درصد عبور کرد. البته این وضعیت در هلند چندان نپایید و دولت با اعمال سیاست شدید انقباضی در سیاست‌های پولی توانست حجم پول را کنترل کرده و به‌همراه آن چهار صفر از اسکناس‌های این کشور حذف شد. هلند نمونه برجسته‌ای از جوابگو بودن سیاست حذف صفر از اسکناس در شرایطی است که این کار با اعمال دیگر سیاست‌های کنترل نقدینگی همراه بوده است.
تجربه متفاوت ترکیه
تورم در ترکیه از ابتدای دهه ۸۰ آغاز شد و با شتاب پیش رفت. هر دلار آمریکا که در سال ۱۹۸۸ با ۱۴۲۲ لیر قدیم ترکیه مبادله می‌شد در سال ۲۰۰۳ به بیش از ۵/ ۱ میلیون لیر قدیم رسید. در این شرایط قیمت یک ساندویچ در ترکیه به ۳ میلیون لیر رسید. از سال ۱۹۸۱ به این سو در ترکیه هر دو سال یک بار نیاز به اسکناس‌های درشت‌تر احساس می‌شد. درشت‌ترین اسکناس ترکیه از ۵ هزار لیر به یک میلیون لیر تبدیل شد. تعداد بی‌شمار صفرها در ارقام اقتصادی و مبادلات که گاه تا چند تریلیون لیر می‌رسید مشکلات فراوانی را در مسیر عملیات حسابداری و نگهداری حساب‌ها به وجود آورده بود. از آغاز سال ۲۰۰۵ اسکناس‌های جدید ترکیه با عنوان لیر جدید منتشر شدند. هر لیر جدید معادل یک میلیون لیر قدیم است و به این ترتیب ترکیه در یک مرحله شش صفر را از اسکناس حذف کرد. مهار تورم در ترکیه با نظارت و دستورالعمل‌های صندوق بین‌المللی پول انجام گرفت. این کشور به عنوان یک نمونه برگزیده در مهار تورم از سوی این نهاد بین‌المللی معرفی شد. ترکیه پیش از آنکه اقدام به حذف صفرها کند تورم را به طور کامل مهار کرد.
از اتریش تا ونزوئلا
اتریش که در سال‌های پس از فروپاشی امپراتوری اتریش - مجارستان وضعیت اقتصادی دشوار و تورم شدیدی را تجربه می‌کرد، در سال ۱۹۲۵، چهار صفر از پول خود حذف کرد. مجارستان هم در سال ۱۹۲۷ به سراغ تغییر واحد پولی و حذف صفر از چهره اسکناس‌های خود رفت. چین در سال ۱۹۴۸ یوآن طلای چین را ایجاد کرد که معادل ۳ میلیون یوآن قدیم چین بود و سال بعد یوآن نقره را عرضه کرد که معادل ۵۰۰ یوآن طلا بود.
منات جدید جمهوری آذربایجان هم معادل ۵ هزار منات قدیم آذربایجان است. این تغییر در آذربایجان در سال ۲۰۰۶ رخ داده است. ترکیه هم در سال ۲۰۰۶ لیر قدیم را با لیر جدید عوض کرد. در این تغییر ۶ صفر از لیر قدیم کم شد. ترکیه به یکباره ۶ صفر را از پول ملی خود در سال ۲۰۰۵ میلادی حذف کرد.
زیمبابوه هم در سال ۲۰۰۹ چهارمین دلار زیمبابوه را ایجاد کرد که در آن ۱۲ صفر از سومین دلار زیمبابوه کم کرده بود.
مجارستان که بعد از جنگ جهانی با ابرتورمی کم‌سابقه روبه‌رو بود، ۲۹ صفر از پول خود حذف کرد و با حذف این ۲۹ صفر، یک واحد پولی جدید به نام «فورینت»، تبدیل به پول رسمی این کشور شد.
فرانسه هم در سال ۱۹۶۰ دو صفر از واحد پولی خود حذف کرد و «فرانک جدید» جای «فرانک» را گرفت.
کره‌جنوبی بعد از جنگ دو کره در سال ۱۹۵۷، دو صفر از پول خود حذف کرد و در سال ۱۹۶۳ که مجددا با تورم روبه‌رو شد، یک صفر دیگر را نیز حذف کرد.
شیلی در آمریکای لاتین، در سال ۱۹۶۰ سه صفر و در سال ۱۹۷۵، سه صفر دیگر را در پی یک موج تورمی شدید از پول ملی خود حذف کرد. اقدام شیلی، راه را برای سایر کشورهای آمریکای لاتین باز کرد تا به سراغ پاک کردن صفرها از پول ملی خود بروند.
آرژانتین در سال ۱۹۷۰، دو صفر، در سال ۱۹۸۳چهار صفر، در سال ۱۹۸۵ سه صفر و در سال ۱۹۹۲ چهار صفر از پول ملی خود حذف کرد. انبوه صفرهای حذف شده هم آرژانتین را از تورم‌های جدید نجات نداد.
روسیه هم پس از فروپاشی شوروی تورم شدیدی را تجربه کرد و در سال ۱۹۹۸ سه‌صفر از پول خود حذف کرد.
آخرین تجربه در جهان
شکست‌خورده‌ترین سیاست حذف صفر از پول در قرن جاری متعلق به زیمبابوه است. این کشور در سال ۲۰۰۶، سه صفر از پول خود حذف کرد. در سال ۲۰۰۸ با تورم شدید مجبور به حذف ۱۰ صفر دیگر شد و در سال ۲۰۰۹ نیز ۱۲ صفر دیگر از پول خود حذف کرد.ونزوئلا که درحال‌حاضر با تورمی کمرشکن روبه‌رو است در سال ۲۰۱۸ پنج صفر از پول ملی خود حذف کرد که آخرین تجربه در حذف صفر در کل دنیاست.
ارزش پول ایران از ۳۰۰ سال پیش تاکنون
پول ایران ۱۰ برابر پول انگلیس بود
در زمان شاه طهماسب صفوی یعنی در سده شانزدهم میلادی، واحد پول ایران «شاهی» بود و هر ۲۰۰ شاهی برابر با یک «تومان». طبق مندرجات سفرنامه جنکینسون، در آن زمان هر شاهی با یک شیلینگ انگلیس برابر بود. هر پوند استرلینگ برابر با ۲۰ شیلینگ است. بنابراین یک تومان ایران برابر بود با ۱۰ پوند انگلیس. یعنی ارزش پول ایران ۱۰ برابر پول انگلیس بود.
در سده هجدهم میلادی، ارزش تومان ایران به‌تدریج کاهش یافت و ارزش پوند انگلیس افزایش. در نیمه اول سده نوزدهم میلادی، یعنی در دوران سلطنت فتحعلی‌شاه و محمد شاه قاجار، دو پوند استرلینگ برابر با یک تومان ایران شد. در این زمان یک پوند برابر بود با ۲۵ فرانک فرانسه و ۱۰ روپیه هند. یعنی، یک تومان ایران برابر بود با ۵/ ۱۲ فرانک فرانسه. در همین زمان، یک تومان ایران با 2 دلار و 50 سنت آمریکا برابر بود.
پس از قحطی بزرگ ۱۲۸۸ ق. ارزش پول ایران سیر نزولی را آغاز کرد؛ با قتل ناصرالدین‌شاه (۱۸۹۳) این کاهش ادامه یافت و با انقلاب مشروطه (1907-۱۹۰۵) شدت گرفت. اندکی قبل از قتل ناصرالدین‌شاه، در سال ۱۸۹۱ یک پوند استرلینگ برابر با ۵/ ۳۲ قران بود که اندکی پس از قتل ناصرالدین‌شاه در سال ۱۸۹۴ به ۵/ ۴۸ قران رسید. ۱۰ قران برابر با یک تومان بود. یعنی در اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه ارزش پوند بریتانیا ۲۵/ ۳ برابر تومان ایران و پس از قتل او، در زمان سلطنت مظفرالدین‌شاه، حدود ۸۵/ ۴ برابر تومان ایران شد. پس از انقلاب مشروطه یک پوند برابر با ۶۰ قران بود یعنی ارزش پوند انگلیس ۶ برابر تومان ایران شد. در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم میلادی تا جنگ اول جهانی، یک پوند انگلیس تقریبا برابر با ۵ دلار آمریکا بود. بنابراین در دوران مظفرالدین‌شاه ارزش دلار آمریکا و تومان ایران تقریبا یکسان بود.
در زمان سقوط رضا خان و ورود ارتش‌های متفقین به ایران (۱۳۲۰ ش.) دلار آمریکا تقریبا یک و نیم تومان ایران بود. در سال ۱۳۳۲ یعنی در اواخر دولت دکتر مصدق و زمان کودتای ۲۸ مرداد، یک دلار آمریکا معادل ۹۰ ریال ایران (۹ تومان) و یک پوند استرلینگ برابر با ۲۳ تومان بود. در پایان سلطنت محمدرضا پهلوی و در دوره‌ای که صادرات نفت‌خام در قله تاریخی قرار داشت، یک دلار آمریکا تقریبا ۷ تومان ایران و یک پوند انگلیس تقریبا ۱۰ تومان ایران ارزش داشت.در این زمان ارزش یک روبل شوروی حدود ۱۰ تومان ایران یعنی تقریبا برابر با پوند استرلینگ بود. یک فرانک فرانسه ۱۶ ریال و یک مارک آلمان غربی ۳۲ ریال ارزش داشت تا به امروز که دلار به سقف 16 هزار تومان رسیده است.
